Wat is de echte impact van AI?
Het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) is inmiddels gemeengoed geworden in de wereld, waarbij de bomen tot de hemel lijken te groeien (was dat maar letterlijk zo …). Bijna iedereen heeft er inmiddels ervaring mee en vormt een mening erover, of dat nu aan de keukentafel is of op het werk. In een paar jaar tijd is er sprake geweest van een heuse AI-revolutie, die voorlopig nog niet aan haar einde is gekomen. Maar wat blijft daar straks daadwerkelijk van over? Hoe efficiënt zijn al die rekenmodellen en tools nou echt? En wat leveren ze uiteindelijk op? En nog belangrijker: welke impact op het milieu heeft de technologie?
Bubbel of niet?
In een recent artikel op nos.nl wordt de daadwerkelijke waarde in twijfel getrokken en geopperd dat we misschien wel aan de vooravond staan van het knappen van de bubbel en een (nieuwe) economische crisis: ‘De groei van grote techbedrijven houdt niet op. Vooral bedrijven die afgelopen jaren de focus hebben verlegd naar AI beleven gouden tijden. Bedrijven als Microsoft, Google en Nvidia doen het ongekend goed op de beurs.’
AI-markt is echt booming
Ze komen met onvoorstelbare cijfers: ‘De marktwaarde van chipmaker Nvidia is in minder dan drie jaar maar liefst tien keer zoveel waard geworden en gestegen van ruim 400 miljard dollar naar 4000 miljard. De vijf grootste Amerikaanse techbedrijven zijn inmiddels zelfs groter dan de economieën van Nederland, Duitsland, Frankrijk, het VK, Italië en Spanje bij elkaar.’
De bedragen die in de ontwikkeling van AI worden gepompt, zijn ook onvoorstelbaar. Ook worden er op verschillende plekken in de wereld gigantische datacenters gebouwd, ik reed er gisteren nog langs eentje bij mij in de buurt. De natuur is hierbij natuurlijk de klos: vaak verdwijnen hierdoor hele stukken bos.
Jelle Zuidema, universitair hoofddocent explainable AI aan de Universiteit van Amsterdam, vertelt in hetzelfde NOS-artikel dat steeds meer experts twijfelen aan het idee dat AI snel zal leiden tot meer productiviteit en grote kostenbesparingen.
Maar zou de discussie ook niet veel meer moeten aan over de impact van AI op het klimaat? Doen we nu niet hetzelfde wat we altijd hebben gedaan in moderne samenlevingen: ons alleen richten op economische groei, terwijl de wereld regelmatig letterlijk in brand staat en klimatologen continu de noodklok luiden?
AI-modellen hebben een enorme uitstoot
Plan Be Eco, een Poolse start-up die zich specifiek richt op een milieuvriendelijke levensstijl en bescherming van de planeet, heeft hier een uitgebreid artikel over geschreven: energieverbruik van datacenters is wereldwijd verantwoordelijk voor 2,5% tot 3,7% (bron: 8 Billion Trees) van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, meer dan de luchtvaartindustrie. Naar schatting kan het trainen van een groot AI-model leiden tot een uitstoot van ongeveer 300 ton CO2.
Elke ChatGPT-zoekopdracht verbruikt bijna 10 keer zoveel elektriciteit als een typische Google-zoekopdracht, stroom die vaak afkomstig is van het verbranden van fossiele brandstoffen als kolen en gas: de belangrijkste oorzaken van klimaatverandering.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over het waterverbruik. Dr Camilla Pang heeft dat wel gedaan, en is persoonlijk op onderzoek uitgegaan. Ze kwam daarbij GreenPT op het spoor: een nieuwe Nederlandse AI-tool die op een duurzame manier de strijd wil aangaan met ChatGPT en Mistral. Maar natuurlijk besteden ook grote media hier af en toe aandacht aan, waaronder The Guardian.
Naast de CO2-uitstoot en het waterverbruik moet je ook de zeldzame aardmetalen benoemen die worden gewonnen voor de productie ervan. En niet te vergeten de vaak laagbetaalde arbeiders die langdurig worden ingehuurd, want niet-duurzame praktijken bevatten vaak ook een niet-sociale component.
Hoe groot is dat waterverbruik precies?
Volgens een onderzoek van de University of California verbruik je elke keer dat je een kunstmatige ChatGPT-query uitvoert, een steeds schaarser wordende hulpbron: zoet water. Voor zo’n 20 tot 50 query’s gaat in de vorm van stoomuitstoot ongeveer een halve liter aan water uit onze overbelaste reservoirs verloren. Datacenters verbruiken water door elektriciteit te gebruiken van stoomcentrales en door koelmachines om hun servers koel te houden. Alleen al in de VS verbruikten de datacenters van Google in 2021 naar schatting 12,7 miljard liter water om hun servers koel te houden.
Zo verbruikte volgens het artikel een training van ongeveer twee weken voor het GPT-3 AI-programma in de ultramoderne datacenters van Microsoft in de VS ongeveer 700.000 liter zoet water, wat bijna evenveel is als de productie van circa 370 BMW-auto’s of 320 Tesla-elektrische voertuigen. Het verbruik zou zelfs verdrievoudigd zijn als de training was uitgevoerd in de datacenters van Microsoft in Azië, die minder efficiënt zijn.
De onderzoekers van de universiteit stellen dan ook terecht dat grote technologiebedrijven hun verantwoordelijkheid moeten nemen en het goede voorbeeld moeten geven om hun waterverbruik te verminderen. “Het is echt cruciaal om de geheime watervoetafdruk van AI-modellen bloot te leggen en aan te pakken, vanwege de steeds ernstiger wordende crisis van zoetwatertekorten, langdurige droogtes en snel verouderende openbare waterinfrastructuur”, aldus het artikel getiteld ‘AI minder ‘dorstig’ maken’.
GreenPT als duurzaam alternatief
Gelukkig zijn er wel degelijk bedrijven die wel het belang inzien en de impact van hun AI-modellen echt willen beperken. Waar ChatGPT vooralsnog geen proactief beleid voert op dit gebied, zet Mistral AI zich bijvoorbeeld hiervoor in door meetbare levenscyclusdata, open rapportages, efficiëntie‑richtlijnen, duurzame hardware en strategische partnerschappen.
En dan is er natuurlijk een alternatief dat echt zoden aan de dijk zet: GreenPT en hun net zo duurzame datacenterpartner Leafcloud. Deze laatste heeft een digitale infrastructuur ontworpen die met het milieu meewerkt, in plaats van ertegenin te gaan. Ze zijn niet alleen een technologiebedrijf, maar hebben eveneens een nieuwe visie op hoe we de steden van de toekomst van energie voorzien, zo vertelt mevrouw Pang ook in haar online artikel.
Hoe doen ze dat? Ze hergebruiken onder andere energie door de warmte van datacenters op te vangen en deze te gebruiken voor het verwarmen van gemeenschappelijke zwembaden, douches en gebouwen. Briljant toch? Graag meer van dit, en meer zichtbaarheid. Zodat consumenten en bedrijven weten wat er werkelijk speelt.
Kwaliteit van AI-tools
Hoe zit het eigenlijk met de kwaliteit van deze chat-tools? Ik heb ze inmiddels alle drie geprobeerd voor tekstgerelateerd advies en feedback over bepaalde grote fouten in teksten die ik gefabriceerd heb. En ook voor prompts waarin ik vroeg naar informatie over bepaalde thema’s. Perfect zijn ze natuurlijk niet. Zo filterden geen van deze drie de spelfout ‘financieën’ eruit. Toen ik vervolgens vroeg of dit wel echt zo geschreven wordt, antwoordden zowel ChatGPT als GreenPT dat dit inderdaad foutief was. Mistral beweerde nog steeds dat het correct was, maar kwam daarbij bevestigend met ‘financiën’ op de proppen, dus het model herkende het woord feitelijk niet. Verder is er naar mijn idee niet heel veel verschil. Mistral komt net zo goed met goede suggesties voor verbeteringen in de stijl. ChatGPT en GreenPT geven zonder specifieke prompts goede suggesties voor opvolging en extra bronnen, waar Mistral dit meestal achterwege laat.
GreenPT meest duurzame oplossing
GreenPT werkt op dit moment overigens alleen met abonnementen, waarbij het goedkoopste € 4,50 per maand kost. Daar krijg je 15 prompts per dag voor. Dit zal voor de meeste mensen voldoende zijn als huis-tuin-en-keuken-gebruik of een handige assistent op het werk. Hun zakelijke abonnementen zijn nog steeds zeer betaalbaar. Maar betalen om de wereld een beetje te helpen? Dat is waar het vaak een beetje krom is. Dit soort bedrijven moeten natuurlijk alle noodzakelijk support uit duurzame financiële ecosystemen en van de overheid krijgen, zodat ze gratis zijn. Er is eigenlijk geen tijd te verliezen. Maar voorlopig moeten we het ermee doen.
Bronnen:
NOS-artikel: https://nos.nl/artikel/2586573-is-de-euforie-rond-ai-een-bubbel-die-op-knappen-staat
Arxiv: https://arxiv.org/pdf/1906.02243
The Guardian: https://www.theguardian.com/commentisfree/article/2024/may/30/ugly-truth-ai-chatgpt-guzzling-resources-environmentgreenpt
Goldman Sachs: https://www.goldmansachs.com/insights/articles/AI-poised-to-drive-160-increase-in-power-demand
Dr Camilla Pang: https://camillapang.substack.com/p/my-experience-with-greenpt
University of California: https://news.ucr.edu/articles/2023/04/28/ai-programs-consume-large-volumes-scarce-water
Sustainability Content Agency schrijft, redigeert en vertaalt over duurzaamheid, sociale impact en gezondheid in bijna alle Europese talen.